ವಾರಾಣಸಿ, ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2, 2025 — ಭಾರತದ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತ ಕ್ಷೇತ್ರದ ದಿಗ್ಗಜ, ಬನಾರಸ್ ಘರಾನಾದ ಖ್ಯಾತ ಗಾಯಕ ಪಂಡಿತ ಛನ್ನೂಲಾಲ್ ಮಿಶ್ರಾ(89) ಇಂದು ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಮಿರ್ಜಾಪುರದಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು. ಕೆಲವು ದಿನಗಳಿಂದ ಅವರು ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆ, ಎದೆ ಸೋಂಕು ಮತ್ತು ರಕ್ತಹೀನತೆಯಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಿದ್ದು, ಬಿಎಚ್‌ಯು ಆಸ್ಪತ್ರೆಗೆ ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಆರೋಗ್ಯ ಸ್ಥಿತಿ ಹದಗೆಟ್ಟ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ಮಗಳ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಬೆಳಿಗ್ಗೆ 4:15ಕ್ಕೆ ಅವರು ಕೊನೆಯುಸಿರೆಳೆದರು.
ಸಂಗೀತದ ಹಾದಿ
1936ರ ಆಗಸ್ಟ್ 3ರಂದು ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಆಜಂಘಢ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹರಿಹರ್ಪುರದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಮಿಶ್ರರು, ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ಸಂಗೀತಾಭ್ಯಾಸ ಆರಂಭಿಸಿದರು. ತಂದೆ ಬದ್ರಿ ಪ್ರಸಾದ್ ಮಿಶ್ರರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದ ಜೊತೆಗೆ, ಉಸ್ತಾದ್ ಅಬ್ದುಲ್ ಘನಿ ಖಾನ್ (ಕಿರಾನಾ ಘರಾನಾ) ಮತ್ತು ಠಾಕುರ ಜಯದೇವ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರಿಂದ ತರಬೇತಿ ಪಡೆದರು.
ಅವರ ಗಾಯನ ಖಯಾಲ್, ಠುಮ್‌ರಿ, ದಾದ್ರಾ, ಭಜನ ಮತ್ತು ಚೈತನ್ಯಭರಿತ ಕೀರ್ತನೆಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿತ್ತು. ಕಾವ್ಯ ಮತ್ತು ಭಾವಗಳನ್ನು ಸಂಗೀತದೊಂದಿಗೆ ಬೆರೆಸಿ ಕೇಳುಗರ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ತಲುಪುವ ಅವರ ಶೈಲಿ, ಅವರನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕಲಾವಿದರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿತು.
ಗೌರವ ಮತ್ತು ಪುರಸ್ಕಾರಗಳು
ಪಂಡಿತ ಮಿಶ್ರರಿಗೆ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಗೌರವಗಳು ಸಂದಿವೆ:
- 2010ರಲ್ಲಿ ಪದ್ಮಭೂಷಣ
- 2020ರಲ್ಲಿ ಪದ್ಮವಿಭೂಷಣ
- ಅನೇಕ ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಗೀತ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು
ಅವರು ಬನಾರಸ್‌ನ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಂಪರೆಯ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗಿ, ದೇಶದಾದ್ಯಂತ ನೂರಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಂಗೀತ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡಿದ್ದರು.
ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಂತಿಮ ವಿಧಿವಿಧಾನಗಳು
ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಸಂತಾಪ ಸೂಚಿಸಿ, “ಪಂಡಿತ್ ಛನ್ನೂಲಾಲ್ ಮಿಶ್ರಾ ಭಾರತೀಯ ಸಂಗೀತ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಶ್ರೀಮಂತಗೊಳಿಸಿದ ಸಮರ್ಪಿತ ಕಲಾವಿದ. ಅವರ ಗಾಯನವು ಭಾವ ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಕೂಡಿತ್ತು” ಎಂದು ಟ್ವೀಟ್ ಮೂಲಕ ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಮಿಶ್ರಾ ಅವರ ಪಾರ್ಥಿವ ಶರೀರವನ್ನು ವಾರಾಣಸಿಗೆ ತಂದು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಇಡಲಾಗುವುದು. ನಂತರ ರಾಜ್ಯ ಗೌರವದೊಂದಿಗೆ ಅಂತಿಮ ವಿಧಿವಿಧಾನಗಳು ನೆರವೇರಲಿವೆ.
ಅಮರವಾದ ನೆನಪು
ಪಂಡಿತ ಮಿಶ್ರರು ಕೇವಲ ಗಾಯಕನಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಗುರು, ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಹೋರಾಟಗಾರ ಹಾಗೂ ಪರಂಪರೆಯ ಕಾವಲುಗಾರರಾಗಿ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ಠುಮ್‌ರಿ ಹಾಗೂ ದಾದ್ರಾ ತರಹದ ಸಂಗೀತ ಶೈಲಿಗಳನ್ನು ಶಾಲಾ ಪಠ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಬೇಕೆಂದು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಒತ್ತಾಯಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.
ಇಂದು ಅವರು ನಮ್ಮ ನಡುವೆ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಅವರ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣಗಳು, ಶಿಷ್ಯರು ಮತ್ತು ಸಂಗೀತದ ತತ್ತ್ವಗಳು ಸದಾಕಾಲಕ್ಕೂ ಮುಂದಿನ ಪೀಳಿಗೆಗಳಿಗೆ ಪ್ರೇರಣೆಯಾಗಿಯೇ ಉಳಿಯಲಿವೆ.